10 zł 150. rocznica powstania Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”

150. rocznica powstania

Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”
 
Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” jest najstarszą organizacją sportowo-wychowawczą na ziemiach polskich. Działa nieprzerwanie od 7 lutego 1867 r. kiedy to we Lwowie zarejestrowano pierwsze polskie gniazdo „Sokoła”. Od połowy lat 80. XIX w. powstawały kolejne gniazda „Sokoła”, które swym zasięgiem objęły tereny trzech zaborów. Symbolem organizacji jest sokół w locie trzymający ciężarki do ćwiczeń. Z „Sokołem” wiążą się również początki sportu na ziemiach polskich, w tym pierwszy historyczny mecz piłki nożnej, który odbył się 14 lipca 1894 r. we Lwowie. Od początku jednak propagowanie tężyzny fizycznej szło w parze z działalnością patriotyczną i niepodległościową. Znalazło to potwierdzenie w powszechnym udziale druhów „Sokoła” w powstaniu wielkopolskim oraz powstaniach śląskich, w których stanowili znaczną część kadry dowódczej. Nie mniej istotny był wkład sokolstwa w powstanie harcerstwa polskiego, które zyskało ze strony stowarzyszenia wsparcie kadrowe, organizacyjne i materialne. Bez pomocy „Sokoła” trudno też wyobrazić sobie organizację Błękitnej Armii gen. Hallera, którą uznano za „jedyną, samodzielną, sojuszniczą i współwalczącą armię polską”, co zapewniło Polsce miejsce w zwycięskim obozie po I wojnie światowej. Z „Sokołem” związanych było wiele wybitnych postaci, m.in. Ignacy Jan Paderewski, gen. Józef Haller, Wojciech Korfanty, Roman Dmowski i Karol Wojtyła. Po wybuchu II wojny światowej organizacja była niszczona z całą bezwzględnością (tak przez Niemców, jak i Sowietów); wielu dzia- łaczy zabito z powodu przynależności do niej. Po wojnie władze komunistyczne wielokrotnie odmawiały rejestracji stowarzyszenia. Stało się to możliwe dopiero po upadku komunizmu w 1989 r. W latach 1945–1988 organizacja działała poza granicami Polski. Dziś w Polsce i za granicą działa ponad 70 gniazd stowarzyszenia, prowadzących szeroką działalność sportową, kulturalną i patriotyczną. „Sokół” bierze aktywny udział w życiu społecznym, współpracując z wieloma innymi organizacjami oraz z władzami państwowymi i samorządowymi. Damian Małecki
 
Nominał 10 zł metal: Ag 925/1000 stempel: lustrzany średnica: 32,00 mm masa: 14,14 g brzeg (bok): gładki nakład: do 20 000 szt. Projektant: Robert Kotowicz Emitent: NBP Na zlecenie NBP monety wyprodukowała Mennica Polska S.A.
Na rewersie monety upamiętniającej 150. rocznicę powstania sokolstwa polskiego w centralnej części znajduje się wizerunek przedwojennego działacza Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Polsce w historycznej czamarze. Widnieje tam także sokół w locie z ciężarkami, który jest najbardziej rozpoznawalnym symbolem organizacji oraz napis upamiętniający to wydarzenie.
Na awersie srebrnej monety przedstawiono członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w trakcie wykonywania ćwiczeń, tzw. piramidy gimnastycznej.